Instytucje pożyczkowe udzieliły w grudniu 330 tys. pożyczek wobec 329 tys. miesiąc wcześniej (+0,3 proc.) i 305 tys. w analogicznym miesiącu poprzedniego roku (+8,1 proc.). Z kolei wartość udzielonego finansowania sięgnęła kwoty 1,139 mld zł w grudniu w porównaniu do 1,149 mld zł w listopadzie (-0,9 proc.) i 1,232 mld zł w grudniu 2022 (-7,5 proc.).
W grudniu liczba odpytań ws. klientów aplikujących o pożyczkę ponownie przekroczyła 1 mln odpytań, zamykając się w 1,029 mln szt., tj. o 0,7 proc. mniej niż w listopadzie 2023 i o 16,9 proc. więcej niż w grudniu 2022 roku. Na delikatny spadek miała prawdopodobnie wpływ różnica w dniach roboczych, których w grudniu było tylko 19 wobec 20 w listopadzie. Dynamiki po przeliczeniu w oparciu o średnią na dzień roboczy wynoszą kolejno: +4,5 proc. m/m i +29,2 proc. r/r.
Odczyty za poprzedni miesiąc są zgodne z naszymi oczekiwaniami wyrażanymi w poprzednich komentarzach – ostatnie dwa miesiące roku są sezonowo najlepsze dla branży i takie też są zaprezentowane wyniki. Jednocześnie oznacza to, że w kolejnych miesiącach możemy obserwować spadki. Dane pokazują utrzymywanie się znacznego popytu na pożyczki konsumenckie, które niekoniecznie przekładają się na wzrosty sprzedaży w instytucjach pożyczkowych. Co ciekawe, sprzedaż detaliczna, po lekkim odbiciu w ostatnich miesiącach, spowolniła do +2,6 proc. r/r.
W grudniu liczba udzielonych pożyczek odnotowała minimalny wzrost do poziomu 330 tys. sztuk, tj. o 0,3 proc. względem listopada 2023 oraz wzrost o 8,1 proc. względem grudnia 2022 roku. Wartość przyznanego przez branżę finansowania delikatnie spadła, do poziomu 1,139 mld zł (-0,9 proc. m/m, -7,5 proc. r/r). Zgodnie z naszymi przewidywaniami rynek zakończył rok ze spadkiem, który finalnie zamknął się w jednocyfrowej dynamice – oczekiwaliśmy takiego scenariusza od kilku miesięcy, który jest przede wszystkim wynikiem anomalii danych z końcówki zeszłego roku, kiedy to zaczynały obowiązywać nowe regulacje na rynku, a przed ich wejściem w życie mieliśmy do czynienia ze wzmożonymi akcjami sprzedażowymi w branży.
Dane po skorygowaniu o różnice w dniach roboczych pokazują systematyczną poprawę w przeliczeniu na średni dzień. Przypomnijmy, że w grudniu 2023 r. było 19 dni roboczych wobec 20 w listopadzie 2023 r. i 21 dni w grudniu 2022 roku. Po przeliczeniu danych na średni dzień roboczy, liczba udzielonych pożyczek wzrosła o 5,6 proc. m/m i 19,4 proc. r/r, a wartość udzielonych finansowań wzrosła o 4,3 proc. m/m i o symboliczne 2,2 proc. r/r. Po dobrej końcówce 2023 roku, która jest tradycyjnie najlepszym okresem dla branży, naturalnie spodziewamy się osłabienia wyników rynku w pierwszych miesiącach 2024 roku. Warto też przypomnieć, że z nowym rokiem weszła ostatnia transza przepisów tzw. „ustawy antylichwiarskiej”, a działalność spółek pożyczkowych jest teraz nadzorowana przez KNF. Koszty związane z funkcjonowaniem na rynku nadzorowanym mogą doprowadzić do zakończenia funkcjonowania przez mniejsze podmioty, które ze względu na małą skalę prowadzonej działalności nie będą w stanie im sprostać.
Przez kilka poprzednich miesięcy następowała systematyczna poprawa średniej wartości pożyczki udzielanej przez firmy pożyczkowe, natomiast ostatni miesiąc ubiegłego roku skończył tę serię. W grudniu średnia wartość pożyczki wyniosła 3 452 zł vs. 3 494 zł miesiąc wcześniej (-1,2 proc. m/m) i wobec 4 032 zł w grudniu przed rokiem (-14,4 proc. r/r). W przeciwieństwie do ostatnich miesięcy, dynamiki r/r mają szanse na poprawę z uwagi na wygaśnięcie efektu wysokiej bazy z 2022 roku. Nie zmienia to jednak faktu, że obecnie osiągane poziomy średniej wartości pożyczki są najniższe od pierwszego roku pandemii Covid-19. Spadek średniej wartości udzielanej pożyczki jest konsekwencją zmian oferty produktowej przez firmy pożyczkowe, które zostały z kolei wymuszone przez zmiany prawne. Obecnie osiągane poziomy są analogiczne do osiąganych przez branżę jeszcze w 2019 roku, co biorąc po uwagę skumulowaną inflację za ten okres, oznacza że obecnie taka pożyczka w ujęciu realnym jest warta zauważalnie mniej.
Dane prezentujące wyniki poszczególnych tygodni grudnia 2023 względem średniotygodniowych odczytów poprzedniego miesiąca pokazują systematyczną poprawę przez pierwsze trzy tygodnie miesiąca. Tydzień rozpoczynający się 11 grudnia był drugim najlepszym tygodniem w 2023 roku. Poprawę należy łączyć ze zbliżającym się wówczas okresem świątecznym. Z tego samego powodu, w kolejnych dwóch tygodniach wyniki zarówno ilościowe, jak i wartościowe były słabsze. W ostatnim tygodniu roku wartość udzielonego finansowania wyniosła tylko 72,2 proc. średniej listopadowej. Ten tydzień był jednak krótszy z uwagi na święta Bożego Narodzenia.
Wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów powrócił do wartości rekordowych. Wyniósł w ubiegłym miesiącu 3,71, co przekłada się na wzrost względem poprzedniego miesiąca, o 0,09 zapytania. Przez dłuższy okres dane zachowywały się względnie stabilnie, utrzymując się w pobliżu rekordowych odczytów z przełomu roku 2022/2023. Wzrost obserwowany w ostatnich miesiącach może wynikać ze wzmożonego zainteresowania ofertą firm pożyczkowych w ostatnim kwartale roku.
Liczba aktywnych firm mniejsza o 1 podmiot
Po kilku miesiącach stabilizacji liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) spadła w grudniu do 37 firm, z czego 5 firm to podmioty działające w segmencie odroczonej płatności (BNPL – buy now, pay later). W miesiącach wakacyjnych widzieliśmy powrót na rynek kolejnych firm, co było pozytywnym sygnałem mimo istotnie pogorszonych warunków prowadzenia działalności dla tych podmiotów. W dłuższym terminie liczba aktywnych podmiotów pozostaje jednak istotnie obniżona. Jeszcze w 2019 roku takich firm było ponad 50.
Podsumowanie
Końcówkę roku rynek tradycyjnych pożyczek konsumenckich może zaliczyć do udanych, mimo negatywnej dynamiki wartości udzielonego finansowania w wartościach bezwzględnych. W przeliczeniu na średni dzień roboczy rynek zarówno w listopadzie, jak i w grudniu pokazał wzrosty, które przede wszystkim wynikają ze wzrostu liczby udzielonych pożyczek, przy względnie stałej średniej wartości pożyczki. Dynamiki roczne osiągane przez branżę w 2024 roku mogą wrócić do pozytywnych wartości w związku z wygaśnięciem efektu wysokiej bazy porównawczej z 2022 roku. Z początkiem nowego roku w życie weszła ostatnia transza przepisów tzw. „ustawy antylichwiarskiej”, która obejmuje spółki pożyczkowe nadzorem KNF. W naszej opinii fakt ten wpłynie na krajobraz branży, gdyż mniejsze firmy mogą nie sprostać kosztom związanych z prowadzeniem działalności regulowanej i mogą w najbliższym czasie zniknąć z rynku. Warto zauważyć, że w rejestrze instytucji pożyczkowych prowadzonym przez KNF pozostało 104 podmioty, podczas gdy jeszcze na koniec grudnia 2023 r. widniało w nim 420 firm.
