Zmiany ustawowe ponownie mogą doprowadzić do załamania rynku

We wrześniu wartość udzielonych pożyczek w segmencie tradycyjnych pożyczek pozabankowych była o 24,7 proc. wyższa wobec analogicznego miesiąca ubiegłego roku, jednak rynek od trzech miesięcy nie jest w stanie pobić wartości pożyczek udzielonych w czerwcu. Jednocześnie liczba udzielonych pożyczek wzrosła o 19,4 proc. rok do roku. W relacji miesiąc do miesiąca rynek pokazał natomiast spadki. Na branżę tradycyjnych pożyczek konsumenckich w istotny sposób wpływa tzw. „ustawa antylichwiarska”, którą uchwalił Sejm na początku obecnego miesiąca. Podtrzymujemy naszą opinię, że wejście w życie przepisów w przyjętym przez Sejm kształcie może doprowadzić do likwidacji branży tradycyjnych pożyczek konsumenckich w Polsce.

Liczba odpytań w sprawie klientów aplikujących o pożyczkę spadła we wrześniu do poziomu 810,6 tys. względem 880,9 tys. w sierpniu. Jest to  spadek o 8 proc. miesiąc do miesiąca, co może sugerować zaostrzanie polityki kredytowej przez firmy pożyczkowe w związku ze spodziewanym spowolnieniem gospodarczym. Dynamika rok do roku to w dalszym ciągu wysokie +24,7 proc., lecz zgodnie z naszymi oczekiwaniami systematycznie obniża się z miesiąca na miesiąc. W poprzednich miesiącach obserwowaliśmy stabilizację odczytów, co łączyliśmy z okresem wakacyjnym, w którym zazwyczaj notowane były relatywnie słabsze wyniki. W kolejnych miesiącach możliwe są dalsze spadki dynamik z uwagi na wygasanie efektu bazy, który w dalszym ciągu wpływa na bieżące odczyty.

We wrześniu rynek tradycyjnych pożyczek konsumenckich odnotował słabsze odczyty wobec sierpnia. Liczba udzielonych pożyczek spadła do ok. 304 tys. wobec 321 tys. odnotowanych w sierpniu, a więc o 5,3 proc. Spadek odnotowała także wartość udzielonego finansowania, która zamknęła się kwotą 1,112 mld PLN wobec 1,152 mld PLN w sierpniu, co oznacza spadek o 3,5 proc.. We wrześniu liczba dni roboczych była tożsama z liczbą dni roboczych w sierpniu. Nie ma więc potrzeby korekty danych.

Po przeanalizowaniu danych wrześniowych widzimy, że największą aktywność rynek pożyczek odnotował w czerwcu – w kolejnych miesiącach aktywność rynku systematycznie słabła. Dane lipcowe i sierpniowe można było tłumaczyć sezonem wakacyjnym. Wrzesień pokazał jednak, że spowolnienie gospodarcze prawdopodobnie zaczyna przekładać się na zaostrzanie kryteriów udzielania pożyczek przez firmy pożyczkowe. Dane rok do roku w dalszym ciągu pokazują dwucyfrowe wzrosty w obu kategoriach, ale dynamiki tych wzrostów maleją. We wrześniu dynamika liczby pożyczek wyniosła +19,4 proc. r/r wobec +24,1 proc. odnotowane w sierpniu. W przypadku wartości mówimy o dynamikach kolejno +24,7 proc. r/r i +28,3 proc. miesiąc wcześniej.

Średnia wartość pożyczki udzielonej we wrześniu wyniosła 3653 zł wobec 3586 zł w sierpniu (+1,9% m/m) i wobec 3496 zł w sierpniu 2021 r. (+4,5% r/r). Średnia wartość pożyczki w dłuższym okresie czasu jest stabilna – analogiczne wartości notowane były jeszcze w 2019 roku. Od tamtego czasu wzrost wynagrodzeń w gospodarce był istotny, a obecnie przekracza wartości dwucyfrowe. W tych warunkach realne obciążenie budżetu konsumentów średnią pożyczką maleje.

Dane prezentujące wyniki poszczególnych tygodni września względem średniotygodniowych odczytów poprzedniego miesiąca wskazują na zróżnicowane odczyty w poszczególnych tygodniach. W trzech tygodniach września wartość udzielonych pożyczek odnotowała słabsze odczyty, co finalnie w danych miesięcznych przełożyło się na spadek zarówno wartości udzielonych pożyczek jak i ich liczby.

Z uwagi na model raportowania przez firmy pożyczkowe danych nt. liczb odrzucanych aplikacji o pożyczki, należy mieć na uwadze, że dane z ostatnich czterech tygodni ulegną korekcie. Z tego względu jako ostatni miarodajny odczyt należy potraktować tydzień rozpoczynający się 22 sierpnia, w trakcie którego wskaźnik wyniósł 39,7 proc., co oznacza, że odbił się od poziomu zanotowanego w tygodniu rozpoczynającym się 8 sierpnia. Jednocześnie odczyty w dalszym ciągu są niższe względem poziomów notowanych w miesiącach maj-czerwiec. Wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów wyniósł we wrześniu 3,24 zapytania na klienta wobec 3,37 w sierpniu, a więc nieco spadł. Dane o średniej liczbie aplikacji na klienta zdają się potwierdzać, że zwiększone odczyty odrzuceń związane są z rosnącymi stopami procentowymi negatywnie wpływającymi na zdolność kredytową. Mimo wrześniowego spadku, wskaźnik jest na wysokich poziomach od końca ubiegłego roku. Dane wskazują na utrzymujący się wysoki popyt na finansowanie pożyczkowe, który jednocześnie nie zostaje zaspokojony przez firmy pożyczkowe, o czym piszemy od kilku miesięcy. Być może jest to konsekwencja zniknięcia z rynku ok. 1/3 firm pożyczkowych na skutek zaostrzenia regulacji w okresie pandemii. Prawdopodobnie lienci instytucji, które wycofały się z rynku nie mogą liczyć na finansowanie w firmach, które pozostały na rynku.

Liczba aktywnych firm

We wrześniu liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) uczestniczących w rozwiązaniu CRIF wyniosła 42 firmy, a więc pozostała bez zmian względem sierpnia. 4 spółki to firmy działające w segmencie odroczonej płatności (BNPL – buy now, pay later).

Podsumowanie

We wrześniu obserwowaliśmy dalszą wysoką aktywność rynku tradycyjnych pożyczek konsumenckich, choć wciąż zauważalny jest pewien spadek tej aktywności, na który zwracaliśmy uwagę przed miesiącem. Dane o aplikacjach wskazują na utrzymujący się wysoki popyt na finansowanie w instytucjach pożyczkowych, który nie jest w pełni zaspokajany. Jednocześnie dane o aplikacjach a także odrzuceniach mogą wskazywać na zaostrzanie polityk kredytowych przez firmy pożyczkowe. W pierwszych dniach października Sejm uchwalił tzw. „ustawę antylichwiarską”, w kształcie wyjątkowo niekorzystnym dla legalnie działających firm z branży pożyczkowej. Nie jest to koniec procesu legislacyjnego, gdyż teraz ustawa trafi do Senatu. Został jednak dokonany istotny krok w kierunku finalizacji, a prawdopodobieństwo że ustawa w niekorzystnym kształcie jednak wejdzie w życiu istotnie wzrosło. W myśl przyjętej regulacji limit kosztów pożyczek ma zostać ograniczony do formuły 10% + 10%. Ponadto, na firmy pożyczkowe zostaną nałożone dodatkowe wymogi. Taka forma przepisów może oznaczać decyzje o zakończeniu działalności dla wielu podmiotów działających w branży, gdyż nowe prawo całkowicie uniemożliwia prowadzenie rentownej w wielu segmentach działalności pożyczkowej. Wraz z wejściem w życie nowych przepisów spodziewamy się krachu nowej podaży pożyczek oraz spadku liczby aktywnych firm pożyczkowych. Do katalogu skutków należy też odcięcie wielu klientów od legalnego finansowania oraz ryzyko powstania szarej strefy, ze wszystkimi tego negatywnymi konsekwencjami.

[1] Ze względu na specyfikę raportowania spółek do CRIF dane za ostatnie tygodnie lipca w zakresie odsetka klientów odrzuconych mogą ulec zmianom. W niniejszej publikacji używamy danych CRIF wg stanu na 10 października 2022 r.

LOKALIZACJA

  • Ul. Piękna 15/16,
    00-549 Warszawa

  • +48 22 55 99 496

  • kontakt@frrf.pl

KONTAKT DLA MEDIÓW

  • Katarzyna Korycka

    Katarzyna Korycka

    PR Manager
    katarzyna.korycka@frrf.pl
    tel. 600 400 223

PROFILE SPOŁECZNOŚCIOWE

Przewiń do góry