W lipcu obserwowaliśmy nieznaczne spadki wszystkich analizowanych w raporcie danych w ujęciu miesiąc do miesiąca. Spadek ten jest powiązany prawdopodobnie z sezonem wakacyjnym, który charakteryzuje się niższą aktywnością klientów. Od lipca br. FRRF zmieniła metodologię publikacji danych rynkowych. Ze względu na upływ 12 miesięcy od zniesienia regulacji drastycznie obniżających maksymalny limit pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, publikowane dane dotyczą wszystkich firm pożyczkowych raportujących do CRIF i zastępują używaną do tej pory jednorodną grupę porównawczą. Analiza pokazuje rynek firm pożyczkowych z wyłączeniem sektora BNPL. Ze względu na zmianę metodologii użyte dane różnią się względem poprzednich opracowań.
Liczba odpytań w sprawie klientów aplikujących o pożyczkę spadła w lipcu o 9,0 proc. w stosunku do czerwca i wyniosła 828,6 tys. Dynamika rok do roku w dalszym ciągu jest wysoka, ale maleje – w lipcu wyniosła +28,0 proc. wobec +40,1 proc. odnotowanych przed miesiącem. Spadek dynamiki to efekt wynikający ze zmniejszającego się efektu niskiej bazy. W czerwcu 2021 r. rynek zaczął odnotowywać przyrost liczby odpytań, co wynikało ze zbliżającego się końca obowiązywania restrykcyjnych limitów dot. kosztów pozaodsetkowych. Prawdopodobnie ze względu na powrót przedpandemicznych kryteriów, część firm poluzowała politykę kredytową, co zaowocowało wzrostem wartości udzielonych pożyczek, jak i dużym przyrostem liczby odpytań. Wyhamowanie z lipca może być efektem okresu wakacyjnego, w którym zazwyczaj notowane były relatywnie niższe odczyty.
Niewielkie wyhamowanie widoczne jest także w danych sprzedażowych. Liczba udzielonych pożyczek spadła do ok. 308 tys. wobec 361 tys. odnotowanych w czerwcu, co oznacza spadek o 2,7 proc., a wartość udzielonego finansowania spadła w lipcu do 1,11 mld PLN wobec 1,17 mld PLN w czerwcu, co daje ujemną dynamikę w wysokości 4,3 proc. Jednocześnie dane rok do roku, podobnie jak w przypadku danych dotyczących aplikacji o pożyczki, pokazują dwucyfrowe wzrosty w obu kategoriach, ale z malejącymi dynamikami. W lipcu dynamika liczby pożyczek wyniosła +21,6 proc. r/r wobec +25,8 proc. odnotowane w czerwcu. W przypadku wartości mówimy o dynamikach kolejno +28,8 proc. r/r i +34,7 proc. miesiąc wcześniej. Wzrosty te wynikają jednakże w dalszym ciągu z efektu niskiej bazy – gdyby przyrównać rynek do lipca 2019 roku to mielibyśmy do czynienia z wzrostem liczby udzielonych pożyczek o +7,7% a wartości o +7,9%, co przy uwzględnieniu inflacji oznacza, że konsumenci są w stanie nabyć zdecydowanie mniejszy koszyk produktów za równowartość udzielonych pożyczek.
Z kolei średnia wartość pożyczki udzielonej w lipcu wyniosła 3624 zł wobec 3686 zł w czerwcu (-1,7% m/m) i wobec 3422 zł w lipcu rok wcześniej (+5,9% r/r). Jest to wartość stabilna od dłuższego czasu – analogiczne wartości notowane były jeszcze w 2019 roku (3618 PLN). W tym czasie nastąpił wzrost wynagrodzeń w gospodarce, obecnie przekracza wartości dwucyfrowe. W tych warunkach realne obciążenie konsumentów pojedynczą pożyczką maleje.
W danych prezentujących wyniki poszczególnych tygodni lipca względem średniotygodniowych odczytów czerwca widać stabilizację dynamiki wartości udzielonych pożyczek oraz delikatny spadek ich liczby. Wyjątkiem był tydzień rozpoczynający się 4 lipca, który był zauważalnie słabszy. W pozostałych tygodniach dynamika wzrostu wartości udzielonych pożyczek wahała się w przedziale od +0,2 proc. do +3,5 proc. Liczba udzielonych pożyczek okazała się niższa w każdym z tygodni lipca poza tygodniem rozpoczynającym się 11 lipca.
Z uwagi na model raportowania przez firmy raportujące danych nt. liczb odrzucanych aplikacji o pożyczki, należy mieć na uwadze, że dane z ostatnich czterech tygodni ulegną korekcie. Z tego względu jako ostatni miarodajny odczyt należy potraktować tydzień rozpoczynający się 27 czerwca, w trakcie którego wskaźnik wyniósł 42,7 proc., co oznacza, że utrzymywał się na porównywalnym, podwyższonym, poziomie obserwowanym od maja. Dane o średniej liczbie aplikacji na klienta zdają się potwierdzać, że zwiększone odczyty odrzuceń związane mogą być ze wzrostem stóp procentowych, który negatywnie wpływa na zdolność kredytową konsumentów. Wspomniany wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów wyniósł w lipcu 3,22 proc. wobec 3,24 proc. miesiąc wcześniej. Wskaźnik ten jest na wysokim poziomie, wahając się w przedziale od 3,03 proc. do 3,25 proc. od końca ubiegłego roku. Dane wskazują na utrzymujący się wysoki popyt na finansowanie pożyczkowe, który jednocześnie nie zostaje zaspokojony przez firmy pożyczkowe, o czym piszemy od kilku miesięcy. Być może jest to konsekwencja zniknięcia z rynku ok. 1/3 firm pożyczkowych na skutek zaostrzonych regulacji, a klienci instytucji, które wycofały się z rynku nie mogą liczyć na finansowanie w firmach, które pozostały na rynku. Z danych można wnioskować, że sektor tradycyjnych pożyczek pozabankowych znacznie zaostrzał kryteria przyznawania pożyczek w ostatnich miesiącach. Jest to jednocześnie skorelowane z podwyżkami stóp procentowych. Faktem jest, że na rynku istnieje istotna grupa klientów, która nie może liczyć na finansowanie od firm pożyczkowych, prawdopodobnie regularnie otrzymując decyzję odmowną.
Liczba aktywnych firm
W lipcu liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) uczestniczących w rozwiązaniu CRIF wyniosła 40 firmy, a więc uległa zmniejszeniu o 1 podmiot wobec czerwca. 4 spółki to firmy działające w segmencie płatności odroczonych (BNPL – buy now, pay later).
Podsumowanie
Lipiec przyniósł wyhamowanie aktywności rynku – spadały w relacji miesiąc do miesiąca nieznacznie wszystkie obserwowane dane, co prawdopodobnie wynika z okresu wakacyjnego. Jednocześnie dane wskazują na zaostrzanie polityki kredytowej przez firmy pożyczkowe, co sugerują dane dot. odrzuceń aplikacji o pożyczki, jak i wskaźnik średniej liczby aplikacji na klienta. Obie dane utrzymują się na wysokich poziomach. Wartość udzielanych pożyczek rośnie, lecz skala wzrostu jest dosyć niska patrząc na poziom sprzed pandemii. Widać również dużą stabilizację średniej wartości udzielonej pożyczki, która na obecnym poziomie utrzymuje się od kilku lat, z niższymi wartościami w 2020 roku, co było efektem pandemii. Przy stale rosnących wynagrodzeniach, realny poziom obciążenia konsumenta pojedynczą pożyczką maleje.
[1] W wykresie użyto danych całej bazy Credit-Check.pl (wszystkie podmioty raportujące łącznie z BNPL). Ze względu na specyfikę raportowania spółek do CRIF dane za ostatnie tygodnie lipca w zakresie odsetka klientów odrzuconych mogą ulec zmianom. W niniejszej publikacji używamy danych CRIF wg stanu na 10 sierpnia 2022 r.
