Wrześniowe dane sprzedaży pożyczek w sektorze pozabankowym nie przyniosły przełomu. W wartościach nominalnych widoczny jest spadek parametrów rynkowych, którego jedną z przyczyn jest mniejsza liczba dni roboczych w minionym miesiącu w porównaniu z sierpniem. Uśrednione dane dzienne, skorygowane o różnicę w dniach roboczych, wskazują na stabilizację na rynku. Liczba udzielonych pożyczek w segmencie tradycyjnych pożyczek konsumenckich wyniosła we wrześniu 306 tys. sztuk wobec 326 tys. przed miesiącem (-6,0 proc.) i 301 tys. rok wcześniej (+1,9 proc.). Z kolei wartość udzielonego finansowania zamknęła się kwotą 1,030 mld zł wobec 1,080 mld zł w sierpniu (-4,7 proc.) i 1,118 mld zł we wrześniu ubiegłego roku (-7,9 proc.). Spadki nie są zaskoczeniem, gdyż rynek cały czas zmaga się ze skutkami nowelizacji przepisów regulujących branżę. Przy założeniu stabilizacji wyników osiąganych przez branżę na poziomie osiągniętym we wrześniu, negatywne dynamiki rok do roku w przypadku wartości udzielanego finansowania utrzymają się przynajmniej do końca roku.
Popyt na pożyczki nie słabnie
Po stronie popytowej obserwujemy stabilizację wyrażoną w liczbie odpytań, która w ostatnich miesiącach utrzymuje się na poziomie przekraczającym 900 tys. sztuk, a rekordowy odczyt w sierpniu przekroczył 1 mln odpytań. We wrześniu liczba odpytań wyniosła 924,5 tys. (-8,7 proc. w porównaniu z sierpniem) w porównaniu do 785,4 tys. we wrześniu rok wcześniej (+17,7 proc. rok do roku). Korygując dane o liczbę dni roboczych, spadek średniodzienny zmniejsza się do 4,4 proc w porównaniu z sierpniem, a wzrost w relacji rok do roku zwiększa się do 23,3 procent. Sierpień w 2023 roku miał 22 dni robocze, a więc o jeden dzień więcej niż wrzesień, dlatego należy spodziewać się nieco gorszych wyników miesiąc do miesiąca w kategoriach bezwzględnych. W skali rok do roku w dalszym ciągu notowany jest dosyć wysoki, dwucyfrowy wzrost – zakładając jednak utrzymanie się w kolejnych miesiącach odpytań na poziomie z września, dwucyfrowe wzrosty w skali roku będą widoczne jeszcze przez miesiąc.
Mniejsza liczba dni roboczych we wrześniu w oczywisty sposób wpływa również na dane o liczbie i wartości udzielonych pożyczek. W wartościach nominalnych liczba udzielonych pożyczek spadła do poziomu 306 tys. sztuk z poziomu 326 tys. w sierpniu, a więc o 6,0 procent. W analogicznym miesiącu poprzedniego roku wynik rynku to 301 tys. sztuk, co przekłada się na wzrost w wysokości 1,9 proc. r/r. Skorygowanie danych o liczbę dni roboczych sprawia, że średniodzienne dynamiki wypadają korzystniej i wynoszą kolejno: -1,5 proc. m/m i +6,8 proc. r/r. Podobnie jak liczba udzielonych pożyczek, wartość udzielonego finansowania spadła w relacji miesiąc do miesiąca, wynosząc 1,030 mld zł. W sierpniu wartość udzielonego finansowania wynosiła 1,080 mld PLN, a we wrześniu 2022 udzielono finansowania o wartości 1,118 mld PLN, co przekłada się kolejno na spadek w wysokości 4,7 proc. m/m i spadek w wysokości 7,9 proc. r/r. Uśrednione dane skorygowane o liczbę dni roboczych pokazują dynamiki kolejno -0,1 proc. m/m i -3,5 proc. r/r. Na pozytywne dynamiki w relacji rok do roku w zakresie wartości udzielnego finansowania w ostatnich miesiącach roku szanse pozostają niewielkie z uwagi na bardzo wysoką sprzedaż pożyczek w drugiej połowie zeszłego roku.
W ostatnich miesiącach obserwujemy wzrost średniej wartości udzielonego finansowania. Po znacznym tąpnięciu na przełomie roku, a później w maju i czerwcu, średnia wartość udzielanej pożyczki sięgnęła we wrześniu 3 361 zł wobec 3 313 zł miesiąc wcześniej, tj. o 1,4 proc. więcej. Dynamika rok do roku pozostaje mocno ujemna, zamykając się we wrześniu na poziomie -9,6 procent. Skromny, ale systematyczny wzrost tej danej w ostatnich miesiącach jest pozytywnym sygnałem, niemniej jednak w kolejnych miesiącach procentowe spadki mogą się pogłębić z uwagi na znaczny wzrost średniej wartości pożyczki w ostatnich miesiącach ubiegłego roku, z bardzo wysokimi odczytami w listopadzie i grudniu. Obecnie osiągane poziomy średniej wartości pożyczki są najniższe od pierwszego roku pandemii Covid-19, mimo znaczącej, dwucyfrowej, inflacji. W konsekwencji oznacza to, że obecnie taka pożyczka w ujęciu realnym jest warta zauważalnie mniej.
Dane prezentujące wyniki poszczególnych tygodni września względem średniotygodniowych odczytów poprzedniego miesiąca, podobnie jak przed miesiącem, pokazują stabilizację w większości tygodni miesiąca. Zauważalnie lepsze wartości rynek osiągnął w tygodniu rozpoczynającym się 11 września, co wynika z zauważalnego wzrostu liczby udzielonych pożyczek w tym tygodniu.
Wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów wyniósł w ubiegłym miesiącu 3,50 zapytania na klienta, co oznacza nieznaczny spadek względem poprzedniego miesiąca, o 0,04 zapytania. W poprzednich miesiącach dane zachowywały się względnie stabilnie, utrzymując się na nieznacznie niższych poziomach od rekordowych odczytów z przełomu roku. W dalszym ciągu utrzymuje się istotny popyt na pożyczki, który jednak nie jest zaspokajany przez firmy pożyczkowe. Dzieje się to w czasie pogorszonej sytuacji gospodarczej.
Liczba aktywnych firm
Liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) wyniosła we wrześniu 38 firm, z czego 5 firm to podmioty działające w segmencie odroczonej płatności (BNPL – buy now, pay later). Drugi miesiąc z rzędu widzimy powrót na rynek kolejnej firmy, co należy ocenić pozytywnie mimo istotnie pogorszonych warunków prowadzenia działalności dla tych podmiotów. W dłuższym terminie liczba aktywnych podmiotów pozostaje jednak istotnie obniżona. Jeszcze w 2019 roku takich firm było ponad 50. Pytaniem otwartym jest zachowanie status quo w kolejnych miesiącach, z uwagi na wejście w życie kolejnej transzy przepisów uchwalonych pod koniec ubiegłego roku, dalej zaostrzających warunki prowadzenia biznesu.
Podsumowanie
Podobnie jak przed miesiącem, tak i we wrześniu, nie byliśmy świadkami spektakularnych zmian na rynku tradycyjnych pożyczek konsumenckich. Dane w relacji miesiąc do miesiąca co prawda spadły, lecz głównym powodem jest niższa liczba dni roboczych. Po korekcie okazuje się, że dane średniodzienne są bardzo zbliżone. Nieznacznie wzrosła średnia wartość pojedynczej transakcji, co należy odczytywać jako pozytywny sygnał. W kontekście obecnych poziomów wynagrodzeń, jak i poziomu cen, wobec analogicznych danych przed czterema laty, obecnie udzielana pożyczka jest warta istotnie mniej, a tym samym stanowi zauważalnie niższe obciążenie dla pożyczających środki, co z pewnością nie jest oznaką rozwoju rynku. Warto mieć na uwadze, o czym piszemy od dłuższego czasu, że wartość sprzedaży spada przy zauważalnie pogorszonej sytuacji ekonomicznej wynikającej przede wszystkim z wysokiej inflacji, ale także dobrej sytuacji na rynku pracy. Same dynamiki rok do roku będą prawdopodobnie spadkowe do końca roku z uwagi na bardzo dobre wyniki rynku w ostatnich miesiącach 2022 roku, zwłaszcza w listopadzie i grudniu.
