Branża pożyczkowa weszła w nowy rok ze znacznym spadkiem wartości udzielonego finansowania. Jego wartośćw styczniu 2023 wyniosła w segmencie firm pożyczkowych 1,07 mld PLN, co oznacza spadek o 17,8 proc. względem grudnia. Jednocześnie liczba udzielanych pożyczek spadła jedynie o 2proc. miesiąc do miesiąca, co oznacza że średnio pojedyncza pożyczka opiewała na dużo niższą wartość niż w grudniu. Dane sugerują, że firmy pożyczkowe dokonały korekty oferty produktowej, co wynika ze zmian legislacyjnych, o których pisaliśmy w poprzednich edycjach komentarza.
Liczba odpytań w sprawie klientów aplikujących o pożyczkę wyniosła w styczniu 949,7 tys. wobec 968,2 tys. miesiąc wcześniej, co oznacza -1,9 proc. spadku miesiąc do miesiąca. Dynamika rok do roku to w dalszym ciągu wysokie +29,6 proc. Wynik styczniowy jest wysoki pomimo faktu, że miesiąc ten jest zwyczajowo okresem niższej aktywności branży. W zakresie odpytań nie widać zatem dynamicznego spadku, co oznacza że popyt na produkty pożyczkowe utrzymuje się na wysokim poziomie, co może wynikać z wysokiego poziomu inflacji w gospodarce, który generuje wyższe potrzeby konsumentów.
W listopadzie obserwowaliśmy zauważalny wzrost aktywności rynku, który łączyliśmy z efektami sezonowymi wynikającymi z okresu przedświątecznego, podczas którego mają miejsce liczne promocje w sektorze handlowym. Jednak, choć grudzień historycznie był dla branży jeszcze lepszym miesiącem, w ubiegłym roku stało się inaczej. Słabsze wyniki grudniowenależy łączyć z wejściem przepisów wynikających z nowej „ustawy antylichwiarskiej” – część z nich, w tym te kluczowe dotyczące kosztów pozaodsetkowych zaczęły obowiązywać od 18 grudnia 2022 roku.. W styczniu branża tradycyjnych pożyczek konsumenckich zanotowała dalsze spadki, udzielając pożyczek o wartości blisko 1,07 mld PLN, a więc o 17,8 proc. mniej względem grudnia. Jednocześnie wynik w dalszym ciągu był wyższy rok do roku o 10,7 proc. W styczniu zazwyczaj występują spadki miesiąc do miesiąca jednak w obecnym roku spadek był wyraźnie mocniejszy – w poprzednich latach wynosił ok. 11 proc. Porównując dane styczniowe do danych listopadowych otrzymujemy wynik o 23,4 proc. niższy wobec wyniku słabszego o 3-7 proc. w poprzednich latach. Pozytywnym aspektem są dane dotyczące liczby udzielonych pożyczek, które wykazały się stabilnością. W styczniu ich liczba wyniosła 307 tys. wobec 313 tys. w grudniu i 269 tys. w styczniu 2022 roku, a więc kolejno o 2,0 proc. mniej miesiąc do miesiąca oraz o 14,4 proc. więcej rok do roku.
Średnia wartość pożyczki udzielonej w styczniu wyniosła 3482 zł wobec 4150 zł w grudniu (-16,1% m/m) i wobec 3597 zł w styczniu 2022 r. (-3,2% r/r). Średnia wartość pożyczki w dłuższym okresie czasu była stabilna – analogiczne wartości notowane były jeszcze w 2019 roku. Mimo więc istotnego wzrostu wynagrodzeń w gospodarce, wartość udzielanego finansowania rosła wolniej przez relatywnie długi czas. Silny wzrost średniej wartości pożyczki nastąpił w listopadzie, co skłaniało nas do myślenia, że kilkuletni wzrost wynagrodzeń, jak i w ostatnim roku wysoki poziom inflacji przyczyniły się do wzrostu średniej wartości pożyczki. W grudniu odczyty pokazały zauważalny spadek miesiąc do miesiąca co sugerowało, że spadki mogą być konsekwencją zmian oferty produktowej przez firmy pożyczkowe, które zostały z kolei wymuszone przez zmiany prawne wprowadzone „ustawą antylichwiarską”. Dane styczniowe wydają się potwierdzać powyższą tezę. Jednocześnie wspomniana sytuacja jest głównym powodem spadku wartości udzielonego finansowania w styczniu.
W danych prezentujących wyniki poszczególnych tygodni stycznia względem średniotygodniowych odczytów poprzedniego miesiąca najsłabiej prezentuje się pierwszy tydzień miesiąca, który koresponduje ze słabszymi odczytami widocznymi w drugiej połowie grudnia. Gorsze odczyty tygodniowe w zakresie wartości udzielanego finansowania mogą być efektem zmiany strukturalnej produktów oferowanych przez branżę. Potwierdzenie lub zaprzeczenie powyższego wniosku przyniosą wyniki kolejnych miesięcy.
Wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów wyniósł w ubiegłym miesiącu 3,68 zapytania na klienta, a więc nie uległ zmianom względem grudnia. Poziomy odczytów pozostają więc na rekordowych poziomach. Dane o średniej liczbie aplikacji na klienta w kontekście liczby udzielonych pożyczek zdają się przeczyć teorii, że firmy pożyczkowe w jakiś sposób chcą wykorzystać pogorszenie się sytuacji konsumentów w związku ze słabnącą gospodarką. Przeciwnie, dane oznaczają większą selekcję klientów, przy utrzymującym się wysokim popycie na finansowanie pożyczkowe, co opisujemy od dłuższego czasu. Jednocześnie popyt nie zostaje zaspokojony przez firmy pożyczkowe. Być może jest to także konsekwencja zniknięcia z rynku ok. 1/3 firm pożyczkowych na skutek zaostrzenia regulacji w okresie pandemii, a klienci instytucji, które wycofały się z rynku nie mogą liczyć na finansowanie w firmach, które pozostały na rynku, z uwagi na zbyt ryzykowny profil danych klientów.
Liczba aktywnych firm
W styczniu liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) uczestniczących w rozwiązaniu CRIF wyniosła 39 firm, a więc całkowita liczba firm nie uległa zmianie względem grudnia. Zmiany nastąpiły w ramach samej grupy: 1 firma z segmentu tradycyjnych pożyczek zaprzestała aktywności oraz 1 firma działająca w segmencie BNPL powróciła na rynek. Tym samym, obecnie 5 spółek to firmy działające w segmencie odroczonej płatności (BNPL – buy now, pay later). Dane są zaskakująco dobre biorąc pod uwagę spadek w ubiegłym miesiącu aż o 4 firmy, który identyfikowaliśmy z wejściem w życie przepisów „ustawy antylichwiarskiej”.
Podsumowanie
W styczniu rynek tradycyjnych pożyczek konsumenckich pokazał zauważalne spadki przede wszystkim w zakresie wartości udzielonego finansowania. Powodów należy szukać w zmianach legislacyjnych, które z kolei najprawdopodobniej wymusiły na branży zmiany w ofercie produktowej w kierunku mniejszych wartościowo pożyczek. Z tego powodu w naszej ocenie w danych widoczny jest znaczny spadek średniej wartości pożyczki. Powyższy proces odbywa się w warunkach wysokiej inflacji, która naturalnie wpływa na zwiększone potrzeby finansowe konsumentów. Jednocześnie liczba udzielanych pożyczek wykazała się stabilnością. Dane o aplikacjach pokazują kontynuację tendencji, o których piszemy od dłuższego czasu, tj. część klientów trafia do kilku różnych firm, będąc jednocześnie regularnie odprawiana z kwitkiem.
