Restrukturyzacja zadłużenia – co to oznacza?

W sytuacji, gdy nieoczekiwanie nie możemy spłacać swoich zobowiązań kredytowych w terminie, jednym z możliwych rozwiązań jest restrukturyzacja zadłużenia. Na czym polega ten proces? Jak wygląda w praktyce? Czy kredytodawca ma obowiązek się zgodzić na takie rozwiązanie? O tym wszystkim piszemy poniżej.

Co to jest restrukturyzacja i kiedy ją rozpocząć?

Wielu z nas podejmowało w swoim decyzję o zaciągnięciu pożyczki lub kredytu. Wielość ofert na rynku skierowanych do konsumentów oraz chęć zaspokajania swoich potrzeb życiowych lub realizacji planów, np. zakup nowego samochodu, wyjazd na egzotyczne wakacje czy zakup nowego sprzętu audio, które nie zawsze możemy sfinansować z własnej kieszeni, powoduje, że zadłużamy się. W samym zaciąganiu zobowiązań nie ma nic złego, o ile podejmując decyzję, dobrze przeanalizowaliśmy ofertę i jej koszty, znamy własne możliwości spłaty i nie oceniamy swojej zdolności do spłaty zbyt pochopnie – każdy zaciągnięty dług należy bowiem spłacić. Zawsze mogą zdarzyć się nagłe sytuacje (utrata pracy, utrata majątku, zdrowia, pandemia etc.), które zachwieją nasz domowy budżet, przez co nieoczekiwanie spłata raty kredytu może przewyższyć nasze finansowe możliwości. W tarapaty mogą również wpaść osoby, które bezrefleksyjnie poręczają kredyty innym osobom, często w zaufaniu, że nic złego się nie wydarzy, a znajomy lub rodzina na pewno będą regulować na czas wszystkie zobowiązania.

WAŻNE! Kiedy zaczynasz mieć problemy z bieżącym regulowaniem swoich zobowiązań kredytowych, pamiętaj, że zaniechanie spłat i unikanie kontaktu z wierzycielem
(np. pożyczkodawcą) to błąd. Takie działanie z pewnością zaszkodzi, a długotrwały stan rosnącego zadłużenia może prowadzić do poważnych konsekwencji,
jak np. egzekucja komornicza. Pamiętaj, że bagatelizowaniem problemu nie powodujesz wstrzymywania naliczania zadłużenia, wręcz przeciwnie, naliczane są odsetki karne, a także inne opłaty za czynności windykacyjne, które może podjąć wierzyciel wobec dłużnika. Nieregulowanie rat w terminie bez wcześniejszej rozmowy z kredyto- lub pożyczkodawcą może też skończyć się negatywną historią kredytową, co w przyszłości może całkowicie uniemożliwić jakiekolwiek uzyskanie kredytu. Konsekwencje niespłacania swoich zobowiązań mogą być zatem dotkliwe, dlatego w razie  problemów z regulowaniem bieżących płatności – nie czekaj, tylko działaj.

Jednym z narzędzi do poprawy sytuacji klienta, który utracił płynność finansową, jest możliwość dokonania restrukturyzacji swojego zadłużenia.

Czym jest restrukturyzacja kredytu?

Restrukturyzacja kredytu to nic innego jak zmiana warunków spłaty kredytu. Restrukturyzacja ma na celu poprawę sytuacji finansowej klienta, a jednocześnie pomoc w powrocie do terminowej spłaty rat.

Jak to wygląda w praktyce?

Po pierwsze należy podjąć kontakt z kredytodawcą. Ważne jest, aby dowiedzieć się, jakie dokumenty należy przedłożyć celem oceny sytuacji finansowej, w jakiej formie powinien być złożony wniosek o restrukturyzację i w jakim terminie. Bardzo ważne jest dokładne przedstawienie kredytodawcy przyczyn powstania problemów z płynnością finansową. Należy możliwie udokumentować osiągane aktualnie dochody i ponoszone koszty, a także wskazać wszystkie swoje zobowiązania oraz wysokości i terminy spłaty rat.

Najczęściej popełnianym przez klientów błędem jest nieprzedstawianie rzetelnie swojej sytuacji majątkowo-finansowej we wniosku o restrukturyzację zadłużenia, który jest składany do kredytodawcy. Powyższe często prowadzi do odrzucenia przez kredytodawcę wniosku o restrukturyzację i wydanie negatywnej decyzji. Ponowne składanie wniosków restrukturyzacyjnych wydłuża czas oczekiwania na pozytywne dla klienta rozwiązanie.

Pamiętaj również, że proces restrukturyzacji zadłużenia zawsze zaczyna się na wniosek dłużnika. Wielu kredytodawców posiada na swojej stronie internetowej gotowy wzór wniosku o restrukturyzację.

Każdy wniosek o przeprowadzenie restrukturyzacji kredytu, niezależnie od instytucji kredytowej, do której się go wysyła, powinien zawierać poniższe informacje:

1. Imię i nazwisko kredytobiorcy, jego dane adresowe, data i miejsce sporządzenia wniosku oraz dane identyfikacyjne umowy (np. jej numer);
2. Nazwa instytucji finansowej, w której uzyskano kredyt;
3. Dane umowy kredytowej wraz z datą jej zawarcia;
4. Należy wybrać preferowany, wstępny sposób refinansowania kredytu – np. polegający na wydłużeniu terminu spłaty lub karencji (przerwy) w spłacie;
5. Ponadto należy scharakteryzować przyczyny wnioskowania o restrukturyzację – np. problemy w pracy, kłopoty ze zdrowiem itd. Trzeba podać szacowany czas występowania tych trudności i je udokumentować;
6. Należy podpisać wniosek czytelnym podpisem.

Poza wnioskiem nie można oczywiście zapominać o należytych załącznikach, jak:

• Potwierdzenie aktualnej sytuacji dochodowej, w tym wszystkich zobowiązań kredytowych i wysokości rat;
• Inne dokumenty potwierdzające np. pogorszony stan zdrowia;
• Zaświadczenia dokumentujące ewentualne inne długi lub pilne wydatki.

Wniosek wraz z załącznikami należy wysłać w sposób określony przez danego kredytodawcę: mailem, listem poleconym do najbliższej placówki danej instytucji finansowej lub dostarczyć osobiście do placówki kredytodawcy.

Rodzaje restrukturyzacji:

Elementem wniosku o restrukturyzację zadłużenia powinno być wskazanie wstępnie zaproponowanego przez klienta rozwiązania sytuacji nadmiernego zadłużenia i wskazanie okresu, w jakim ewentualna przeszkoda w terminowej spłacie zadłużenia będzie się w jego ocenie utrzymywać.

Oczywiście należy wskazywać racjonalne rozwiązania, nad którymi faktycznie pochyli się kredytodawca. Wskazanie we wniosku prośby o umorzenie z góry całości zadłużenia może nie przynieść oczekiwanego przez klienta efektu – zresztą nie zapominajmy, że każde zobowiązanie należy spłacić, dlatego powinniśmy dążyć do uregulowania całości długu, tyle że na warunkach, które w naszej aktualnej sytuacji finansowej i życiowej będą nam to umożliwiały. Pamiętajmy, że restrukturyzacja to kompromis z zachowaniem interesów klienta, ale i kredytodawcy.

W zależności od indywidualnej sytuacji konsumenta, występują różne dostępne sposoby restrukturyzacji:

• Ustanowienie nowego harmonogramu spłat rat. Kredytodawca wydłuża termin spłaty kredytu, obniżając miesięczną ratę. 
• Zmiana wysokości oprocentowania kredytu. Oprocentowanie jest istotnym czynnikiem wpływającym na ostateczny koszt kredytu, dlatego też negocjowanie obniżenia oprocentowania jest trudne, ale możliwe.
• Skorzystanie z wakacji kredytowych. Jest to tymczasowe zwolnienie klienta z obowiązku spłacania rat, np. przez okres 2 lub 3 miesięcy. Przy czym wakacje kredytowe nie polegają na umorzeniu przez kredytodawcę części kredytu. Spłata kredytu jest przesunięta w czasie albo przesunięte raty są doliczane do następnych płatności.
• Ustalenie tzw. rat balonowych. Jeżeli przykładowo klient miał wcześniej ustalone raty w równej wysokości, można skorzystać ze zmiany polegającej na ustaleniu rat w nierównej wysokości, tak aby w momencie najtrudniejszym dla klienta rata była niższa, a z czasem, gdy powróci płynność finansowa, jej wysokość rosła. Takie rozwiązanie może dać klientowi trochę czasu na ułożenie swojej sytuacji finansowej.
• W ramach rozwiązań restrukturyzacyjnych może znaleźć się również dokonanie sprzedaży przedmiotu stanowiącego zabezpieczenie kredytu i pokrycie całości lub części spłaty kredytu.
• Zmiana kredytodawcy. Istnieje możliwość uzyskania kredytu u innego kredytodawcy i przeniesienia kredytu od dotychczasowego kredytodawcy na lepszych warunkach, np. z niższym oprocentowaniem czy też marżą. Ale tu musimy być wysoce ostrożni. Spłata jednego kredytu innym kredytem jest opłacalna tylko wtedy, gdy nasze pierwotne zobowiązanie jest obciążone wysokimi kosztami, znacznie wyższymi niż w przypadku nowego kredytu, a skorzystanie z kolejnego zobowiązania przyniesie wymierne oszczędności.
• Uzyskanie kredytu konsolidacyjnego, tj. połączenie kilku zobowiązań w jedno, w celu obniżenia comiesięcznych wydatków związanych z regulowaniem długów. 

Czy restrukturyzacja się opłaca?

Co do zasady restrukturyzacja kredytu leży w interesie zarówno kredytodawcy, jak i osoby, która zaciągnęła zobowiązanie. Instytucja kredytowa zyskuje w ten sposób możliwość odzyskania udzielonego kredytu, którego spłata jest zagrożona, nawet jeśli okres spłaty kredytu wydłuży się. Natomiast kredytobiorca uniknie postępowania windykacyjnego czy komornika oraz ujawnienia negatywnych informacji w Biurze Informacji Kredytowej. Każda restrukturyzacja wymaga dokonania szczegółowej analizy konkretnego przypadku.

Koszty restrukturyzacji zależą od kredytodawcy i kształtują się w różny sposób. W wielu przypadkach będą to opłaty za sporządzenie aneksu do umowy o kredyt, z kolei w innych przypadkach może być konieczna inspekcja bądź ocena rzeczoznawcy majątkowego. Koszty ponosi klient składający wniosek o restrukturyzację.

Pamiętaj!

1. Już podejmując decyzję o zaciągnięciu zobowiązania, przeanalizuj umowę o kredyt. Sprawdź, jak umowa o kredyt reguluje kwestie związane z nieterminową spłatą rat, zweryfikuj czy umowa umożliwia Ci skorzystanie z tzw. wakacji kredytowych.  A przede wszystkim dokonaj realnej oceny swojej zdolności do spłaty zobowiązania na zaproponowanych warunkach. Jeśli już na etapie zawierania umowy wiesz, że nie dasz rady udźwignąć takiej wysokości rat, od razu przekaż to drugiej stronie. Nie zaciągaj zobowiązań, co do których wiesz, że może pojawić się realny problem z ich spłatą w terminie.
2. Zawsze zaplanuj rezerwę w domowym budżecie na wypadek nieprzewidzianych sytuacji np. utrata pracy, choroba. Regularnie analizuj własne potrzeby i budżet domowy i nie zadłużaj się ponad swoje realne możliwości.
3. Pamiętaj również, aby nie poręczać bezrefleksyjnie żadnych zobowiązań kredytowych nawet osobom z rodziny bądź sąsiadowi. W razie problemów to Ty jako poręczyciel będziesz zobowiązany oddać dług, co również może zachwiać twój domowy budżet.
4. Nie unikaj kontaktu z kredytodawcą w sytuacji, w której masz problemy ze spłatą kredytu. Od razu reaguj na potencjalne zagrożenia w regulowaniu zobowiązań. Twoje działania i podjęcie rozmów z kredytodawcą jest dla niego sygnałem, że jesteś czujny i odpowiedzialny, a to z kolei otwiera drogę do rozmowy, kiedy sytuacja nie jest jeszcze bez wyjścia.
5. Zbieraj dokumenty, które pomogą udowodnić Ci powód, dla którego się znalazłeś w procesie restrukturyzacji.
6. Nie poddawaj się, nawet jeśli kredytodawca za pierwszym razem odrzuci twój wniosek o restrukturyzację. Spróbuj dowiedzieć się, jakie są tego powody i podejmij kolejną próbę zwrócenia się do kredytodawcy.
7. Nie zapominaj, że w sytuacji, gdy masz problem ze spłatą zadłużenia obu stronom umowy – zarówno kredytodawcy, jak i Tobie zależy na znalezieniu wyjścia z sytuacji. Nie oznacza to jednak, że kredytodawca przyjmie każdą twoją propozycję rozwiązania problemu. Twoje oczekiwania nie zawsze będą pokrywać się z interesem kredytodawcy.
8. Jeśli szukając rozwiązania wyjścia z trudnej sytuacji zadłużenia i zastanawianiu się nad skorzystaniem z restrukturyzacji kredytu, trafiłeś na ogłoszenia firm oddłużeniowych, zachowaj czujność. Firmy te obiecują szybkie uporanie się z problemami finansowymi, ale to może być tylko chwyt marketingowy. Nie kieruj się emocjami, tylko szczegółowo sprawdź ewentualną ofertę firmy i zweryfikuj koszty, jakie będziesz musiał ponieść. Często trudno oprzeć się wrażeniu, że niektóre podmioty wykorzystują bezsilność klientów, ich niewiedzę, a nawet nieszczęście życiowe. Firmę oddłużeniową może założyć każdy, kto chce i dysponuje odpowiedniej wysokości środkami. Przepisy polskiego prawa nie przewidują bowiem żadnych wytycznych, jeśli chodzi o rejestrowanie firm oddłużeniowych. Niewymagane są także żadne licencje, kursy, zaświadczenia i certyfikaty (zarówno w przypadku właściciela, jak i pracowników). No i oczywiście działania takich firm nie są bezpłatne! Zapłacisz wynagrodzenie bez względu na to, czy działania takiej firmy odniosą jakikolwiek skutek.  Dlatego też zanim zdecydujesz się na taki krok, zawsze najpierw udaj się bezpośrednio do kredytodawcy i spróbuj poszukać wspólnie z nim optymalnego rozwiązania.
9. W rozmowach z kredytodawcą może pomóc Ci Rzecznik Finansowy lub powiatowy/miejski rzecznik konsumentów, jeśli kredytodawca nie reaguje na twoje wnioski. Ważne jednak, żebyś wiedział, że kredytodawca nie ma obowiązku przyjęcia Twojego sposobu wskazanego we wniosku o restrukturyzację. Kredytodawca może odmówić restrukturyzacji, a cały proces restrukturyzacji poprzedzony jest dokładną analizą Twojej sytuacji życiowej i finansowej.