W grudniu firmy pożyczkowe udzieliły pożyczek na kwotę blisko 1,3 mld PLN, co stanowi spadek o 7,4% w porównaniu z listopadem pomimo, że grudzień był zwyczajowo najlepszym miesiącem dla branży. W dalszym ciągu wartość udzielonych pożyczek należy uznać za wysoką, lecz w danych, przede wszystkim tygodniowych, widoczne są już efekty nowych przepisów, których część zaczęła obowiązywać od 18 grudnia. W efekcie, w kolejnych miesiącach bardzo prawdopodobny jest znaczący spadek aktywności rynku.
Liczba odpytań baz dłużnych w sprawie klientów aplikujących o pożyczkę wyniosła w grudniu 952,4 tys. wobec 904 tys. miesiąc wcześniej, co oznacza 5,4 proc. wzrost miesiąc do miesiąca. Dynamika rok do roku to w dalszym ciągu wysokie +20,1 proc. Wysoki wynik grudniowy może być związany z efektem świąt. Należy jednak zaznaczyć, że tydzień bezpośrednio poprzedzający święta wykazał słabość, która może wynikać z wejścia w życie przepisów nowej ustawy. Z tego powodu w kolejnych miesiącach możliwy jest spadek odczytów. Co warte podkreślenia spadła konwersja zapytań na udzielane pożyczki, która w grudniu wyniosła 33 %, a w poprzednich miesiącach plasowała się na poziomie 35-37%, co dobitnie pokazuje, że popyt na finansowanie nie jest w pełni zaspokajany przez firmy pożyczkowe, a luka finansowania może się powiększać na skutek wejścia w życie nowej ustawy.
Przed miesiącem obserwowaliśmy zauważalny wzrost aktywności rynku, który łączyliśmy z efektami sezonowymi wynikającymi z okresu przedświątecznego, podczas którego mają często miejsce promocje w handlu jak np. black friday. Grudzień historycznie był dla branży najlepszym miesiącem roku. Tej zależności nie dostrzegamy w obecnym roku, co należy łączyć z przepisami wynikającymi z nowej „ustawy antylichwiarskiej” – część z nich, w tym te dotyczące kosztów pozaodsetkowych obowiązuje od 18 grudnia 2022 roku. W grudniu branża tradycyjnych pożyczek konsumenckich udzieliła pożyczek o wartości blisko 1,3 mld PLN, co oznacza wzrost o 17,9 proc. rok do roku i jednocześnie spadek o 7,4 proc. wobec listopada. Liczba udzielonych pożyczek wyniosła 313 tys., a więc była wyższa o 9,0 proc. rok do roku i niższa o 2,1 proc. miesiąc do miesiąca.
Średnia wartość pożyczki udzielonej w grudniu wyniosła 4136 zł wobec 4370 zł w listopadzie (-5,4% m/m) i wobec 3822 zł w grudniu 2021 r. (+8,2% r/r). Średnia wartość pożyczki w dłuższym okresie czasu była stabilna – analogiczne wartości notowane były jeszcze w 2019 roku. Mimo więc istotnego wzrostu wynagrodzeń w gospodarce, wartość udzielanego finansowania rosła wolniej przez relatywnie długi okres czasu. Znaczący wzrost średniej wartości pożyczki nastąpił w listopadzie, co sugeruje, że kilkuletni wzrost wynagrodzeń oraz panująca inflacja przyczyniła się do wzrostu średniej wartości pożyczki. W grudniu odczyty pokazały natomiast zauważalny spadek średniej wartości w ujęciu miesiąc do miesiąca. Jednym z powodów mogły być zmiany wprowadzone „ustawą antylichwiarską”, które mogły skłonić firmy pożyczkowe do zmiany oferty produktowej. Odpowiedź na to pytanie powinny przynieść kolejne miesiące.
W danych prezentujących wyniki poszczególnych tygodni grudnia względem średniotygodniowych odczytów poprzedniego miesiąca przebija się wyjątkowo słaby ostatni pełny tydzień miesiąca, który rozpoczął się 19 grudnia. Jednocześnie jest to pierwszy tydzień, w którym obowiązują przepisy nowej „ustawy”. We wspomnianym tygodniu wartość udzielonego finansowania jest niższa o 30,5 proc. względem średniotygodniowej wartości z listopada. Spadek względem tygodnia poprzedzającego, tj. rozpoczynającego się 12 grudnia jest jeszcze większy – wyniósł blisko 42 proc. Dane w poprzednich latach, z uwagi na kalendarz, nie są bezpośrednio porównywalne. Sądzimy natomiast, że omawiany odczyt jest negatywnym sygnałem dla branży.
Wskaźnik dot. średniej liczby odpytań ws. klientów aplikujących o finansowanie wobec średniej liczby unikatowych klientów wyniósł w ubiegłym miesiącu 3,66 zapytania na klienta wobec 3,48 w listopadzie. Odczyty pozostają zatem na rekordowych poziomach. Pomimo wzrostu wartości udzielanych pożyczek dane sugerują, że firmy pożyczkowe udzielają finansowania w sposób selektywny, a wzrost wartości udzielanych pożyczek jest wynikiem coraz wyższych cen w gospodarce. Dane wskazują na utrzymujący się wysoki popyt na finansowanie, który jednocześnie nie zostaje zaspokojony przez firmy pożyczkowe, o czym piszemy od dłuższego czasu. Być może jest to także konsekwencja zniknięcia z rynku ok. 1/3 firm pożyczkowych na skutek zaostrzenia regulacji w okresie pandemii, a klienci instytucji, które wycofały się z rynku nie mogą liczyć na finansowanie w firmach, które pozostały na rynku. Problem może się pogłębić wraz z wprowadzeniem przepisów nowej „ustawy antylichwiarskiej”.
Liczba aktywnych firm
W grudniu liczba aktywnych podmiotów (tj. instytucji pożyczkowych, które w danym okresie udzieliły choć jednej pożyczki) uczestniczących w rozwiązaniu CRIF wyniosła 39 firm, z czego 4 spółki to firmy działające w segmencie odroczonej płatności (BNPL – buy now, pay later). Liczba firm spadła względem listopada o 4 firmy, w tym 1 podmiot działający w segmencie BNPL. Spadek aż o 4 firmy może być związany z wejściem w życie przepisów „ustawy antylichwiarskiej”.
Podsumowanie
W grudniu rynek tradycyjnych pożyczek konsumenckich w dalszym ciągu pokazał wysokie odczyty w kategoriach sprzedażowych, które w naszej ocenie są wynikiem efektu sezonowego, tj. okresu świąt, a także sytuacji makroekonomicznej w gospodarce krajowej, przejawiającej się wysokimi poziomami inflacji, które z kolei wpływają na zwiększone potrzeby finansowe konsumentów. Dane o aplikacjach pokazują wzrost, w tym w przeliczeniu na unikalnego klienta, co sugeruje, że część klientów trafia do kilku różnych firm, regularnie spotykając się z odmową udzielenia finansowania. Dane o aplikacjach wskazują na takie same wnioski, o których piszemy od dłuższego czasu, tj. na utrzymujący się wysoki popyt na finansowanie w instytucjach pożyczkowych, który nie jest w pełni zaspokajany. Jednocześnie dane tygodniowe zwiastują znaczne pogorszenie odczytów w kolejnych miesiącach, z uwagi na wejście w życie przepisów nowego prawa, co nastąpiło 18 grudnia 2022 roku. Tydzień rozpoczynający się 19 grudnia był istotnie słabszy niż tydzień go poprzedzający, jak również średnia listopadowa. Jednocześnie był to pierwszy pełny tydzień, w którym obowiązywały nowe przepisy. Ponieważ nowe prawo obowiązywało zaledwie przez część miesiąca, wynik grudniowy nie pokazuje jeszcze pełnego wpływu nowych regulacji na rynek. Możemy jednak spodziewać się dalszego spowolnienia rynku w najbliższych miesiącach.
