rojekt nowej ustawy przeciwdziałającej lichwie nie zawiera ekonomicznej oceny skutków regulacji – apelują eksperci i w swoich analizach wyliczają jaki wpływ na PKB, zatrudnienie i finanse publiczne będą miały nowe przepisy. Ekonomiści z firmy doradczej Ciesielska i Wspólnicy przeprowadzili analizę wpływu wejścia w życie nowych przepisów na PKB, finanse publiczne i rynek pracy. Wynika z nich, że tylko w 2019 r. nastąpiłby spadek PKB o 3,1 mld zł, co przy szacowanym nominalnym PKB na poziomie ok. 2 bln PLN stanowiłoby ok. 0,3% całości. Ubytek dochodów z tytułu podatków i innych opłat generowanych przez rynek oszacowany został w 2019 r. na 2,78 mld PLN, co przy dochodach sektora finansów publicznych w Polsce na poziomie 789,6 mld PLN stanowiłoby 0,35% całości. Te obniżone wpływy będą konsekwencją zaprzestania lub ograniczenia działania wielu firm pożyczkowych.
Eksperci wyliczają także ubytek PKB w kolejnych latach, który stopniowo powinien się zwiększać wraz ze wzrostem nominalnego PKB, a w roku 2028 osiągnie poziom 3,5 mld PLN. Łącznie w okresie 2019-2028 strata na nominalnym PKB może wynieść 32,9 mld PLN. Negatywne konsekwencje proponowanych zmian w odniesieniu do głównych parametrów makroekonomicznych w skali jednego roku nie wydają się znaczące. Jednak mając na względzie ich długookresowy charakter należy stwierdzić, że w perspektywie kilkuletniej szacowane ubytki w zakresie dochodów podmiotów finansów publicznych jak i poziomu samego PKB wydają się już wielkościami znaczącymi – podkreślają eksperci w swojej analizie.
Ubytek dochodów krajowego sektora finansów publicznych oszacowany został w 2019 r. na 2,78 mld PLN, co przy dochodach sektora finansów publicznych w Polsce (dane za 2017 r. wg. ESA 2010) na poziomie 789,6 mld PLN stanowiłoby 0,35% całości. Podobnie jak w przypadku PKB w kolejnych latach ubytek dochodów krajowego sektora finansów publicznych powinien się stopniowo zwiększać. W 2020 r. do poziomu 2,83 mld PLN, a w 2028 r do 3,2 mld PLN, co oznaczałoby łączny ubytek w latach 2019-2028 na poziomie 29,9 mld PLN. W analizie wskazano, iż skutki wdrożenia wspomnianej regulacji prawnej spowodowałyby spadek poziomu zatrudnienia w gospodarce krajowej (przeciętnie o 11,4 tys. miejsc pracy w latach 2019-2028) oraz będące rezultatem wzrostu kosztu nielegalnych pożyczek obniżenie siły nabywczej i pojemności zadłużeniowej wielu gospodarstw domowych.
Wejście w życie Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie doprowadziłoby do trwałego ograniczenia dochodów podmiotów szerokorozumianego systemu finansów publicznych – (budżet państwa, budżety gmin, powiatów oraz województw). Wprowadzone regulacje skutkowałyby również zmniejszeniem potencjalnego nominalnego PKB.
Tendencje w zakresie konsumpcji
Wysoka dynamika konsumpcji będąca od dłuższego czasu cechą charakterystyczną polskiej gospodarki (4,5% w 2017 r.) implikuje znaczący popyt na finansowanie. W 2018 roku, jak wynika z danych KNF, średnia roczna dynamika wzrostu kredytu konsumpcyjnego w Polsce wyniosła 7,6% r/r, a wartość portfela kredytów konsumpcyjnych sektora bankowego na koniec roku wyniosła 153,1 mld zł. W przyszłości tendencje prokonsumpcyjne prawdopodobnie ulegną jeszcze wzmocnieniu – oceniają eksperci z Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego.
Raport PwC z lutego 2019 r. „International Wage Projections to 2040” wskazuje na wzrost płac realnych w Polsce w horyzoncie do 2040 r. o 141%. Autorzy raportu wskazują na rosnącą lukę na rynku pracy jako czynnik wywierający presję na wzrost wynagrodzeń. Zdaniem FRRF rosnący poziom zamożności społeczeństwa będzie powodował wyższy poziom zdolności kredytowej, co powinno wspierać popyt na finansowanie z wykorzystaniem kredytów i pożyczek. Zatem, można zakładać, iż perspektywy na najbliższe lata w zakresie popytu na kredyty będą ulegać poprawie. W tej sytuacji ograniczenie rynku pożyczek pozabankowych, który z natury rzeczy skoncentrowany jest na mniej zamożnych grupach społecznych (relatywnie niskie kwoty pożyczek) grozi ograniczeniem finasowania potrzeb pożyczkowych w tej kategorii klientów. Takie działania wydają się nie racjonalne w momencie, gdy perspektywy wzrostu konsumpcji i popytu na finansowanie wskazują na wzrost pojemności rynku.
Podatek bankowy
Ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych nałożyła na szeroko rozumiany sektor finansowy nowy rodzaj obciążenia fiskalnego tzw. „podatek bankowy”. Stawka opodatkowania została ustalona na jednolitym poziomie dla wszystkich podmiotów nim objętych i wynosi 0,44% rocznie (0,0366% miesięcznie). Ustawodawca przyjął różną podstawę opodatkowania dla różnych podmiotów. W przypadku banków, instytucji kredytowych oraz SKOK-ów opodatkowaniu podlegają aktywa poniżej 4 mld PLN. Dla zakładów ubezpieczeń przyjęto poziom 2 mld PLN, a w odniesieniu do firm pożyczkowych podstawą opodatkowania jest nadwyżka aktywów powyżej poziomu 200 mln PLN (dla całej grupy kapitałowej). Podatek wszedł w życie w lutym 2016 r. Z danych opartych o sprawozdania finansowe części firm pożyczkowych (dane obejmują największe firmy w sektorze, zarówno z segmentu off line jak i online) wynika, iż podatek bankowy zobowiązane było płacić w analizowanym okresie jedynie pięć podmiotów. Łączne, faktycznie poniesione obciążenia fiskalne z tego tytułu wyniosły w roku 2016 niespełna 15 mln PLN. Gdyby podatek obowiązywał przez cały rok firmy powinny zapłacić ok. 17,7 mln PLN. Dochody budżetu państwa z tytułu podatku bankowego w 2016 r. wyniosły 3,5 mld PLN. Przy czym dochody z podatku od instytucji pożyczkowych stanowiły 0,6% całości dochodów z tego źródła. W 2017 r. dochody z podatku wyniosły 4,34 mld PLN, przy założeniu, że 0,6% tej kwoty stanowił podatek płacony przez instytucje pożyczkowe wyniósł ok. 26 mln PLN – wyliczają eksperci z FRRF.
Firmy pożyczkowe poza podatkiem bankowym zobowiązane są do płatności podatku dochodowego od osób prawnych, czyli podatku CIT. W 2016 r. z tytułu zobowiązań wynikających z płatności tego podatku 41 firm pożyczkowych, których sprawozdaniami finansowymi dysponowaliśmy odprowadziło łącznie 115,1 mln PLN. W Rejestrze Firm Pożyczkowych prowadzonym przez KNF widnieje ponad 400 podmiotów. Jednak ponieważ rynek pozabankowych firm pożyczkowych charakteryzuje się znaczącym rozdrobnieniem można zakładać, iż dane z 41 firm mających największe w nim udziały pokazują zdecydowaną większość płatności podatkowych wnoszonych przez ten sektor do budżetu. W skali całości dochodów budżetu państwa z tytułu podatku CIT płatności od firm pożyczkowych stanowiły 0,34%.
