W dniu 12 września 2023 r. Parlament Europejski przyjął nową Dyrektywę w sprawie kredytów konsumenckich (CCD II). Nowy dokument ma na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania rynków kredytowych przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów w całej Unii Europejskiej.
Poprzednia wersja dokumentu 2008/48/WE obowiązuje już od 15 lat. Od tego czasu rynek kredytu konsumenckiego przeszedł ogromną transformację cyfrową wraz z którą pojawiły się nowe usługi, dotychczas nie objęte żadnymi regulacjami. To właśnie ten czynnik wraz z chęcią rozwoju jednolitego rynku kredytowego w Unii Europejskiej stanowi główny powód przyjęcia nowej Dyrektywy.
Jak komentuje dr Anna Mlostoń-Olszewska, Prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego: „Wiele z mechanizmów przewidzianych w CCD II, zostało już uregulowanych w polskim prawie i znajduje zastosowanie na rynku. Wśród takich rozwiązań można m.in. wymienić obowiązek badania oceny zdolności kredytowej konsumenta czy określenie maksymalnych kosztów kredytu. Przyjęcie nowej Dyrektywy wymusi jednak na polskim ustawodawcy ponowne przyjrzenie się aktualnym regulacjom, także z tzw. ustawy antylichwiarskiej przyjętej w zeszłym roku, pod kątem ich zgodności z prawem unijnym”.
Lista najistotniejszych zmian objętych Dyrektywą CCD II:
- Ocena zdolności kredytowej
Państwa członkowskie będą wymagać od kredytodawcy, aby przed zawarciem umowy o kredyt dokonał dokładnej oceny zdolności kredytowej konsumenta, w interesie konsumenta, a także w celu zapobiegania nieodpowiedzialnym praktykom kredytowym i nadmiernemu zadłużeniu. Ocena powinna weryfikować zdolność konsumenta do wywiązania się ze swoich obowiązków.
- Rozwiązania służące zwiększeniu ochrony konsumenta
Instytucje pożyczkowe i pośrednicy kredytowi (z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw i MŚP) będą podlegać procesowi przyjmowania oraz rejestracji i nadzorowi niezależnych organów krajowych.
Regulacją zostały objęte kredyty do wysokości 100 tys. euro oraz kredyty nieoprocentowane i niewiążące się dla konsumentów z opłatami, w tym kredyty udzielane w formie płatności odroczonych (tzw. BNPL).
Reklama kredytów powinna zawsze zawierać jasne i widoczne ostrzeżenie, że pożyczanie pieniędzy kosztuje. Posłom udało się także wprowadzić środki, takie jak górne limity opłat, aby zapobiegać nadużyciom i zapewnić, że konsumenci nie będą obciążani nadmiernym oprocentowaniem lub opłatami.
- Prawo do bycia zapomnianym dla osób z historią onkologiczną
CCD II wprowadza także szczególny środek chroniący osoby, które chorowały onkologicznie, a które to ubiegają się o kredyt wymagający ubezpieczenia. Nowe przepisy gwarantują im prawo „do bycia zapomnianym” po upływie odpowiedniego czasu, tak aby ich poprzednia choroba nie miała wpływu na wysokość stawki ubezpieczenia.
- Prawo do odstąpienia od umowy i wcześniejszej spłaty
Państwa członkowskie będą musiały zadbać o to, aby konsumenci mieli zagwarantowane prawo do odstąpienia od umowy o kredyt bez podania przyczyny w terminie 14 dni. Konsumenci będą mieli prawo do wcześniejszej spłaty kredytu i obniżenia całkowitego kosztu kredytu. Informacje udzielane przed zawarciem umowy powinny jasno określać sposób obliczania zwrotu kosztów kredytu w przypadku jego wcześniejszej spłaty. Ponadto w sytuacji, gdy konsument nie otrzymał warunków umowy lub innych informacji wymaganych prawem, termin na odstąpienie od umowy został wydłużony do 12 miesięcy i 14 dni.
Po opublikowaniu Dyrektywy w Dzienniku Urzędowym UE państwa członkowskie będą miały 2 lata na przyjęcie niezbędnych przepisów ustawowych i administracyjnych oraz 3 lata na ich zastosowanie.
